دستگاه گنج یاب یا طلایاب وسیله ای جهت جستجوی انواع فلزات مدفون شده با ارزش که معمولا در دیوارها و زیر خاک مدفون شده اند گفته می شوند .نحوه کار دستگاه گنج یاب این گونه است که ، دستگاه میدانی الکترومغناطیسی را در اطراف دیسک دستگاه ایجاد کرده و دستگاه هنگامی که در محدوده ی میدان الکترومغناطیسی خود فلزی با ارزش را پیدا کند ، فرد جستجوگر از وجود فلز ارزشمند در زیر خاک آگاه می شود .
شناخت انواع تفکیک در دستگاه گنج یاب
دستگاه گنج یاب یا فلزیاب به 3 روش کلی تفکیک فلزات با ارزش را انجام می دهند .تفکیک آهن از غیر آهن اولین تفکیکی است اغلب دستگاه های گنج یاب پالسی آن را دارند . توانایی دستگاه های فلزیاب جهت تشخیص آهن از غیر آهن این گونه است که از بین تمامی فلزات می توانند آهن را شناسایی کنند .این دستگاه ها توانایی شناسایی فلزهای غیرمغناطیس را ندارند و نمی توانند آن ها را از هم تشخیص دهند .یکی دیگر از توانایی های تفکیک این دستگاه ها ، شناسایی فلزات با ارزش از فلزهای بی ارزش می باشد .به این صورت است که دستگاه گنج یاب توانایی تشخیص فلزات با ارزشی چون طلا ، نقره ، مس ، آلومینیوم و .. را از فلزات بی ارزشی چون مفرغ ، چدن و .. دارد. حدودا بیش از 90 درصد از دستگاه های فلزیاب توانایی تشخیص فلزات با ارزش از بی ارزش را دارند .در دستگاه های طلایاب از چند سال قبل تفکیک جدیدی به نام just gold به کار گرفته شده است .این تفکیک به این صورت است که دستگاه تنها طلا را از بین فلزات موجود در خاک فلزی با ارزش شناسایی می کند و سایر فلزات چون نقره ، برنز و مس و .. را در گروه فلزات بی ارزش قرار می دهد .این توانایی یکی از روش های تفکیک در طلایاب های پیشرفته می باشد تا اپراتور بدون خطلا بهترین و دقیق ترین شناسایی را انجام دهد .
دستگاه گنج یاب چه کاربردهایی دارد ؟
از دستگاه گنج یاب امروزه استفاده های بی شماری می شود . در گذشته تنها برای شناسایی فلزات با ارزش و تفکیک در مکان های باستانی استفاده می شد اما امروزه در کارخانجات ، نقطه زنی تاسیساتی و بازرسی بدنی در مکان هایی چون فرودگاه ها ،سازمان های اداری ، سفارتخانه ها استفاده می شود .امروزه بیش از 80 درصد از استفاده از فلزیاب ها جنبه امنیتی دارد و در اکثر بازرسی ها از این دستگاه استفاده می شود .
میزان عمق زدن دستگاه گنج یاب چه قدر می باشد ؟
عمق جستجو و کاوش دستگاه گنج یاب یا طلایاب براساس اندازه ، جنس و شکل فلز تغییر می کند . زمانی که میزان شدت میدان الکترومغناطیسی ایجاد شده توسط دستگاه زیادتر باشد ، عمق جستجوی فلز بیش تر خواهد شد .به طور کلی می توانیم دستگاه گنج یاب را این گونه توصیف کنیم که ابزار یا وسیله ای الکترومغناطیسی است که براساس قوانین موجود در فیزیک حساسیت خاصی نسبت به انواع فلزات پیدا کرده است و طبق آن فلزات با ارزش را از دل خاک تشخیص می دهد . کار با دستگاه های فلزیاب حرفه ای بسیار سخت تر از دستگاه های فلزیاب ساده می باشد .تفاوت موجود در دستگاه های گنج یاب حرفه ای با نیمه حرفه ای این گونه است که فلزیاب های حرفه ای میزان عمق فلز مدفون شده و نوع آن را بر روی صفحه نمایشگر خود نشان می دهند.میزان تشخیص عمق فلزهای قرار گرفته در زیر خاک در دستگاه های گنج یاب حرفه ای 20 الی 30 سانتی متر می باشد .
گاهی در بعضی از دستگاه های فلزیاب پیشرفته اندازه فلزی که توسط دستگاه یافت می شود نمایش داده می شود .عامل موثر بر روی نحوه ی کارکرد فلزیاب ها رطوبت می باشد .رطوبت در دستگاه هایی که با فرکانس بالا کار می کنند امکان دارد ایجاد اختلال داشته باشد اما در دستگاه هایی که فرکانس کمی دارند رطوبت تاثیر چندانی بر روی عملکرد دستگاه نخواهد داشت . در دستگاه های گنج یاب با فرکانس پایین ثبات و دقت بیش تری مشاهده می شود .یکی از کاربردهای مهم استفاده از دستگاه های فلزیاب ایجاد نقطه زنی شبکه های تاسیساتی است که به منظور بررسی و کنترل شبکه و لوله های آبرسانی در سطح شهری استفاده می شود .دستگاه های فلزیاب تاسیساتی جهت جستجو و پیدا کردن دریچه ، شیرخط ها و مفصل و .. برای ترمیم و کنترل آن ها استفاده می شوند .